Στη λογοθεραπεία "δουλεύουμε" έχοντας συγκεκριμένους στόχους σε κάθε συνεδρία (όπως την άρθρωση ενός ήχου π.χ. του /s/σ, τον εμπλουτισμό λεξιλογίου π.χ. να μάθει ο ασθενής το χρώμα κίτρινο, τη χρήση ενός χαιρετισμού π.χ. να λέει ο ασθενής καλησπέρα το απόγευμα) : ο τελικός μας στόχος ως θεραπευτές είναι το άτομο να χρησιμοποιήσει αυτό που μαθαίνει στις συζητήσεις του με τους άλλους, εκτός θεραπείας, σε όλα τα πλαίσια επικοινωνίας (σχολείο, σπίτι, φιλικές συναντήσεις, εργασία κοκ). Αυτό λοιπόν που κάνουμε στη λογοθεραπεία γενικεύεται στην πραγματική ζωή του ασθενούς και ονομάζεται γενίκευση.
Δυστυχώς η γενίκευση δεν είναι πάντοτε εφικτή, ειδικά στην αφασία. Διάφορες έρευνες έχουν πραγματοποιηθεί γύρω από το θέμα της γενίκευσης, ειδικά σε σχέση με την αφασία, και τα αποτελέσματα είναι λίγο μπερδεμένα...ουσιαστικά υπάρχουν δύο τύποι γενίκευσης:
- η response generalization, δηλαδή η ικανότητα του ασθενούς να πει κάτι, αλλά χωρίς να έχει εξασκηθεί πάνω σε αυτό ...τι εννοούμε; Ο αφασικός ασθενής μπορεί να έχει μάθει στις συνεδρίες τις λέξεις μήλο, πορτοκάλι, αχλάδι και πως αυτά είναι φρούτα, αλλά αν δει μία μπανάνα να πει την λέξη μπανάνα χωρίς να την έχει δουλέψει ακόμη στις συνεδρίες λογοθεραπείας
- η stimulus generalization δηλαδή η ικανότητα του ασθενούς να χρησιμοποιήσει την ίδια λέξη, την ίδια φράση σε ένα άλλο γλωσσικό περιβάλλον από αυτό που έχει διδαχθεί π.χ. ο αφασικός ασθενής να πει τελείωσα κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, όταν του δίνουμε να κάνει επιτόπου μία εργασία, αλλά να χρησιμοποιήσει τη λέξη τελείωσα και στο σπίτι του, όταν τελειώσει το δείπνο του!
Σημαντικοί δείκτες επιτυχίας της γενίκευσης στη θεραπεία της αφασίας
Εννοείται πως η γενίκευση δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση αλλά συνήθως όσο πιο καλές γνωστικές ικανότητες έχει ο ασθενής, τόσο πιο εύκολα παρατηρείται η γενίκευση της θεραπείας (κάτι που ισχύει άλλωστε και στη λογοθεραπεία παιδιών-εφήβων).
Τι μπορείτε να κάνετε για να αυξήσετε τη γενίκευση στη θεραπεία σας
- Δουλέψτε με προτάσεις τις λέξεις-στόχους που έχετε παρά μεμονωμένα είτε πρόκειται για ουσιαστικά είτε για ρήματα
- Επιλέξτε δυσκολότερους στόχους στη θεραπεία καθώς όταν εργάζεστε με πιο πολύπλοκες προτάσεις ή λιγότερο τυπικές λέξεις πετυχαίνετε τη γενίκευση απλούστερων προτάσεων και λέξεων, χωρίς να έχετε δουλέψει πάνω σε αυτά
- Διδάξτε στρατηγικές και όχι ειδικές λέξεις: αφήστε τους ασθενείς να περιγράψουν λέξεις ή να βασιστούν πάνω σε μία λέξη-κλειδί πχ τηγάνι= εκεί τηγανίζω: πατάτες, ψάρια, καλαμαράκια, κολοκυθάκια, αυγό, ομελέτα
- Αφήστε τις μορφές της γλώσσας να σας δείξουν το δρόμο βάλτε τον ασθενή να σας γράψει τις λέξεις ή φράσεις που θα ήθελε να πει αλλά δυσκολεύεται
- Βρείτε λειτουργικούς στόχους που ο ασθενής χρησιμοποιεί καθημερινά και που θα τον βοηθήσουν να γενικεύσει τη γλωσσική του συμπεριφορά : για παράδειγμα προσθέστε στις προτάσεις που λέτε, κατά τη διάρκεια της συνεδρίας, το όνομα του αγαπημένου σκύλου του ασθενούς π.χ. ο Αζόρ τρώει μήλο/ανανά/αχλάδι/μπανάνα/φράουλα κοκ ώστε ο ασθενής να μάθει να ονομάζει τα φρούτα!
- Ενθαρρύνετε πάντοτε την εξάσκηση στο σπίτι
