Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί με μαθησιακές διαταραχές;

Αγαπητοί αναγνώστες,




Όπως πολύ καλά έχετε καταλάβει, οι διαταραχές της ανάγνωσης και της γραφής έχουν πολλούς ορισμούς. Οι διαταραχές της ανάγνωσης πολλές φορές αποκαλούνται δυσλεξία, μαθησιακές δυσκολίες, διαταραχή της ανάγνωσης, ειδική διαταραχή της ανάγνωσης, ειδική διαταραχή της κατανόησης της ανάγνωσης. Επίσης οι διαταραχές της γραφής αποκαλούνται και ως δυσγραφία, ανικανότητα γραφής, ειδική διαταραχή της γραφής.




Πολλοί ορισμοί για να περιγράψουν την ίδια κατάσταση: προβλήματα στο σχολείο, παιδιά που δυσκολεύονται να συλλαβίσουν, να διαβάσουν, να γράψουν, να κατανοήσουν τί διαβάζουν και να σταματήσουν τα πολλά ορθογραφικά λάθη που κάνουν.. για να μη μιλήσουμε για τη δυσκολία που συναντούν στο κομμάτι της έκθεσης.




Πώς μπορούμε ωστόσο να βοηθήσουμε στην πράξη αυτούς που δυσκολεύονται; Ας προσπαθήσουμε να περιγράψουμε απλά τις δυσκολίες τους και τί μπορούμε να κάνουμε σε ανάλογες περιπτώσεις..




1) Το παιδί δεν μπορεί να αναγνωρίσει τη λέξη που διαβάζει: οι δυσκολίες του παιδιού εντοπίζονται στη φωνολογία και στη σημασιολογία της γλώσσας. Δηλαδή το παιδί πρέπει να δουλέψει με ασκήσεις όπως:

• φωνολογική ενημερότητα: με ποιό γράμμα ξεκινά μια λέξη; π.χ. φ για φωτιά, φάρος, φούστα
• οπτική αναγνώριση των γραμμάτων, γνώση αλφάβητου, π.χ. ποιό γράμμα είναι το α; πώς γράφεται το δ;
• αντιστοίχηση φωνήματος με γράμμα, π.χ. λέω θάλασσα: με τι ξεκινάει η λέξη; ποιό γράμμα είναι το θ; (το παιδί βρίσκει το θ και το δείχνει ανάμεσα σε άλλα γράμματα) ή δείχνω κάρτες με τα γράμματα και το παιδί μου λέει ποιό γράμμα είναι αυτό που δείχνω.
• ασκήσεις συλλαβισμού
• ασκήσεις για τον εμπλουτισμό του λεξιλογίου

2) Το παιδί δε μπορεί να κατανοήσει αυτά που διαβάζει: οι δυσκολίες του παιδιού εντοπίζονται στη μορφολογία, στη σύνταξη, στη σημασιολογία και στην πραγματολογία της γλώσσας. Ένα παιδί που δε μιλά με μεγάλες προτάσεις, που περιγράφει γεγονότα/ιστορίες με πολύ απλό και φτωχό τρόπο, που κάνει λάθη σε χρόνους ή πτώσεις ή στα άρθρα όταν μιλάει, που έχει φτωχό λεξιλόγιο και γενικά δεν επικοινωνεί πολύ θα αντιμετωπίσει δυσκολίες στην ανάγνωση. Οι ασκήσεις που θα το βοηθήσουν πρέπει να αφορούν τα ακόλουθα:

• εμπλουτισμό του λεξιλογίου (και λέξεις με συνώνυμα-αντίθετα-πολλαπλών εννοιών)
• ασκήσεις για τη σύνταξη των προτάσεων (χρήση επιθέτων, αντωνυμιών, δευτερεύουσες προτάσεις, συνοχή και αλληλουχία προτάσεων, περιγραφή αντικειμένων-γεγονότων-ιστορίας μέσα από εικόνες) σε προφορικό επίπεδο αρχικά
• ασκήσεις για το πώς μπορεί το παιδί να φτιάξει την περίληψη μιας ιστορίας, πώς μπορεί το ίδιο να βοηθά τον εαυτό του να αναπεξέρχεται σε μεγάλα και δύσκολα κείμενα.

3) Οι δυσκολίες στο συλλαβισμό μπορούν να επηρεάσουν τόσο την ανάγνωση όσο και τη γραφή ενός παιδιού. Πολλές φορές θα δείτε τον όρο δυσορθογραφία να περιγράφουν τις δυσκολίες στο συλλαβισμό. Στην περίπτωση αυτή το πρόβλημα εντοπίζεται στη φωνολογία και στη μορφολογία της γλώσσας. Οι ασκήσεις που μπορούν να βοηθήσουν το παιδί με προβλήματα συλλαβισμού μπορούν να περιλαμβάνουν:

• αντιστοίχηση ενός φωνήματος με το ανάλογο γράμμα, π.χ. λέω σ και δείχνω το γράμμα σ στο παιδί ή δείχνω το γράμμα ζ και ζητάω από το παιδί να μου πει τη φωνούλα που έχει το γράμμα αυτό
• συνδυασμό φωνημάτων γα την παραγωγή συλλαβών, π.χ. π-α πα, π-ι πι κλπ
• ασκήσεις συλλαβισμού με λάθη για να αναγνωριστούν από τα παιδιά, π.χ. δείχνω π-α και λέω πι ή μα κλπ

Δε θα αναφερθώ στη δυσγραφία, καθώς ο σχηματισμός των γραμμάτων αφορούν πεδία της λεπτής κινητικότητας του χεριού και αφορά αντικείμενο ενασχόλησης της εργοθεραπείας.


Να σημειώσω ωστόσο κάτι πολύ σημαντικό: οι διαταραχές της ανάγνωσης και της γραφής πολύ συχνά συνυπάρχουν. Επίσης κάποια παιδιά δυσκολεύονται σε έναν μονο τομέα, άλλα σε άλλον, άλλα πάλι σε όλους τους τομείς. Το να βάλεις μία ταμπέλα σε ένα παιδί, ότι δηλαδή παρουσιάζει μαθησιακές δυσκολίες ή ειδική διαταραχή της ανάγνωσης, δε σημαίνει κάτι συγκεκριμένο: η σωστή αξιολόγηση του παιδιού από τον ειδικό, ο εντοπισμός των δυσκολιών και η σωστή αντιμετώπισή τους είναι αυτό που έχει πραγματική αξία. Βεβαίως, όσες περισσότερες δυσκολίες παρουσιάζονται, τόσο πιο σύνθετο είναι το πρόβλημα και τόσο πιο εξειδικευμένη και ατομικευμένη θα είναι η θεραπεία... και τόσο μεγαλύτερη η υποστήριξη από το σχολείο, το δάσκαλο και τον εκπαιδευτικό από το τμήμα ένταξης εφόσον χρειαστεί.

Διαβάστε αντίστοιχα εδώ : https://www.asha.org/Practice-Portal/Clinical-Topics/Written-Language-Disorders/Disorders-of-Reading-and-Writing/

Διαταραχές στην Ανάγνωση...

Καλή δημιουργική χρονιά σε όλους!


Στις 6 Μαρτίου κάθε έτους γιορτάζεται στην Ευρώπη η Ημέρα Λογοθεραπείας. Κάθε χρόνο το θέμα του εορτασμού αφορά κάτι σε σχέση με την ειδικότητά μας και για το 2020 "γιορτάζουμε" τις Διαταραχές στην Ανάγνωση & στη Γραφή.


Χθες διάβασα στο δίκτυο ένα πολύ όμορφο άρθρο για τις δυσκολίες στην ανάγνωση και θα ήθελα να το μοιραστώ μαζί σας..


Τα συνήθη προβλήματα στην ανάγνωση απεικονίζονται ως εξής:

Δύο κύκλοι μεταξύ τους ενωμένοι: ο πρώτος αφορά την Ειδική Διαταραχή Ανάγνωσης τωνΛέξεων (ΕΔΑΛ), ο άλλος την Ειδική Διαταραχή Ανάγνωσης & Κατανόησης (ΕΔΑΚ), ενώ στο σημείο που οι δύο αυτοί κύκλοι συναντούνται βρίσκουμε τις Μικτές Διαταραχές Ανάγνωσης Λέξεων & Κατανόησης (ΜΔΑΛΚ).


Τα παιδιά με ΕΔΑΛ συλλαβίζουν πολύ έντονα ενώ προσπαθούν να διαβάσουν, έχουν πρόβλημα στην αποκωδικοποίηση των γραμμάτων, παρουσιάζουν διαταραχές στη ροή της ομιλίας ενώ διαβάζουν επειδή δυσκολεύονται στην αποκωδικοποίηση, το προφορικό λεξιλόγιό τους και η ακουστική τους κατανόηση βρίσκονται στο μέσο όρο και η αναγνωστική τους κατανόηση συχνά είναι κάτω του μέσου όρου.


Τα παιδιά με ΕΔΑΚ μπορούν να αποκωδικοποιήσουν, όμως δυσκολεύονται πολύ να καταλάβουν αυτό που διαβάζουν. Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούν και η ακουστική τους κατανόηση μπορεί να παρουσιάζουν δυσκολίες, ενώ επίσης μπορεί τα παιδια αυτά να παρουσιάζουν διαταραχές ροής της ομιλίας κατά την ανάγνωση, που όμως δεν οφείλονται σε πρόβλημα αποκωδικοποίησης των λέξεων. Με απλά λόγια, μπορεί να διαβάζουν με σχετική ευχέρια, όμως δεν καταλαβαίνουν τί διαβάζουν!


Τα παιδιά με ΜΔΑΛΚ παρουσιάζουν δυσκολίες και στην αποκωδικοποίηση, και στην κατανόηση του κειμένου (ακόμη και αν μπορούν να αποκωδικοποιήσηουν τις λέξεις επαρκώς), και διαταραχές στη ροή της ανάγνωσης εξαιτίας γλωσσικών δυσκολιών και φτωχής ικανότητας αποκωδικοποίησης. Εν ολίγοις, είναι μίξη των δύο παραπάνω κύκλων που αναφέρθηκαν.


Και τί γίνεται στο σχολείο; Τι συμβαίνει στην α' δημοτικού;


Ο διαχωρισμός στις οδηγίες που δίνουν οι δάσκαλοι μέσα στις τάξεις και η διαφορετική αντιμετώπιση ως προς τις σχολικές εργασίες μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τα παιδιά που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην ανάγνωση. Οι Juel και Minden-Cupp (1999-2000) παρατήρησαν 4 διαφορετικές τάξεις της α' δημοτικού σε 2 διαφορετικά σχολεία καθόλη τη σχολική χρονιά. Στο τέλος του χρόνου, τα παιδιά που δεν είχαν λάβει κάποια πιο εξειδικευμένη καθοδήγηση ως προς την ανάγνωση είχαν μικρά ποσοστά βελτίωσης την αναγνωστικής τους ικανότητας. Άντίθετα, τα παιδιά που ξεκίνησαν την α' δημοτικού και έλαβαν την κατάλληλη αντιμετώπιση από τους εκπαιδευτικούς (ασκήσεις αποκωδικοποίησης, εμπλουτισμού λεξιλογίου, συζήτηση του κειμένου) είχαν βελτιώσει αισθητά την αναγνωστική τους ικανότητα.


Βεβαίως να σημειωθεί ότι τα παιδιά που δεν είχαν φωνημικά ελλείμματα, που είχαν άριστη φωνολογική επίγνωση (π.χ. να βρίσκουν λέξεις από γράμματα, κ για κότα, λ για λιοντάρι, ε για ελάφι κοκ), που είχαν πλούσιο λεξιλόγιο και άψογη ακουστική κατανόηση δεν παρουσίασαν δυσκολία..!


Αναρωτιέμαι ωστόσο...Πόσο μπορεί όμως ο δάσκαλος της ελληνικής πραγματικότητας να ανταποκριθεί σε όλα τα παραπάνω; Σε μία σχολική τάξη όπου ο μέσος όρος παιδιών είναι γύρω στο 20 (!) και χωρίς βοήθεια, είναι βέβαιο ότι οι πιθανότητες να βοηθηθεί ουσιαστικά ένα παιδί με δυσκολίες στην ανάγνωση είναι από λίγες έως μηδαμινές.. Επιπλέον, ο εκπαιδευτικός έχει άλλο στόχο και άλλες γνώσεις, που δεν είναι τόσο εξειδικευμένες πολλές φορές. Πόσο ωφέλιμη θα ήταν πραγματικά η παρουσία ενός λογοθεραπευτή στα δημοτικά σχολεία..!


Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο εδώ:
https://www.readingrockets.org/article/common-types-reading-problems-and-how-help-children-who-have-them